"این دو پدیده ی همزادی که در آغاز آفرینش به صورت دو نیروی متضاد در اندیشه و گفتار و کردار ظهور نمودند یک نیکی است و دیگری بدی. انسان دانا از میان این دو ، نیکی را بر گزیند ولی شخص نادان چنین نخواهد کرد."     

(گاتها 30 بند 3)

   اشوزرتشت در فلسفه ی پیام خود به دو گوهر همزاد ولی متضاد اشاره دارد که در نظم هستی نقش دارند. اثر این دو گوهر، نیرویی است که در کوچکترین ذره ها به صورت مثبت و منفی در پروتون و الکترون وجود دارد و در همه جای هستی حتی کهکشان به گونه ی کشش و رانش و یا دو نیروی ناهمگون اثر می گذارد. بنا به تعالیم آیین مزدیسنا، در اندیشه ی هر کس از هنگام تولد دو نیروی متضاد بوجود می آید که پایه و اساس آفرینش اندیشه ی انسان بر آن ها قرار گرفته. این دو نیرو، خوبی و بدی یا سپَنتامَینو و اَنگرَه مَینو هستند.

این دو گوهر یا پدیده در اندیشه اند و ناسازگاری و وارونگی، راستی و ناراستی، پدیدآرندگی و تباهکاری، افزایندگی و کاهندگی، روشنی و تیرگی، دوستداری و دشمنی، هستی و نیستی، سامان و بی سامان، دل آزردگی و دلگرمی، در این جهان و در اندیشه ی آدمی به نام دو گوهر یا دو مینوی که نخستین سپَنتامَینو یعنی روشن روان و دیگری اَنگرَه مَینو یعنی تیره روان شناسانده شده است. این دو نیز با روان با هم، همزاد و توامان و برادر دوقلو هستند.

   در این میان اگر قدرت سپَنتامَینو در اندیشه ی انسان فزونی یا بد انسان را به سوی خوشبختی و کامیابی و اگر اندیشه، راه اَنگرَه مَینو را در پیش بگیرد، بعکس آدمی به سوی ناراحتی و بدبختی خواهد رفت و بنا به عقیده ی ما در هر دو جهان ناکام خواهد شد. این نگاه اشتباهاً به دوگانه پرستی تعبیر شده است در حالیکه دو گانه پرستی یعنی پرستش دو خدای متضاد. مثل خدای توانایی و خدای ناتوانی، خدای دارایی و خدای بی نوایی، خدای تندرستی و خدای بیماری و ... . اعتقاد درست بر این است که اهورامزدا همه ی جهان را از جمله انسان را آفریده و به انسان قدرت اندیشه داده و این اندیشه می تواند دو راه را در زندگی برگزیند. راه خوبی یا سپَنتامَینو و راه بدی یا اَنگرَه مَینو. اهورا مزدا خدای خوبی و اهریمن خدای بدی نیستند. زیرا هیچ گاه برای اهریمن نماز و نیایشی انجام نمی شود. و پیوسته شکستش آرزو می شود. اهورامزدا خالق اندیشه ی انسانهاست و سپَنتامَینو و اَنگرَه مَینو (اهریمن) زاییده ی اندیشه و کردار  انسانها هستند.

   گاهان بار یا گهنبار کلمه ای است که در پهلوی به آن گاسانبلر گویند و از کلمه گاس GAS  )در اوستا گاتو (GATO به معنی گاه و هنگام آمده است. گاهان بار به معنای گاه و زمان به ثمر رسیدن و بار آوردن و برپایی بار همگانی و میهمانی و تر جشن های موسمی زرتشتیان می باشند. که با داد و دهش و خواندن اوستا همراه می باشد. زرتشتیان در نگرش سنتی خود باور دارند که آفرینش در شش مرحله از سوی خداوند در شش چهره گاهنبار انجام گرفته است.

1-میدیوزرم گاه (میان بهار)در چهل و پنجمین روز سال، روز دی بمهر از اردیبهشت ماه، در این گاه آسمان آفریده شده است.

2-میدیوشهم گاه (میان تابستان) در صد و پنجمین روز سال، روز دی بمهر از تیر ماه، در این گاه آب آفریده شده است.

3- پیته شهم گاه (پایان تابستان) در صد و هشتادمین روز سال، روز انارم از شهریور ماه، در این گاه زمین آفریده شده است.

4- ایاسرم گاه (آغاز فصل سرما) در دویست و دهمین روز سال، روز انارم از مهر ماه، در این گاه روئیدنی آفریده شده است.

5- میدیارم گاه ( میان زمستان) در دویست و نودمین روز سال، روز ورهرام از دی ماه، در این گاه جانوران آفریده شده اند.

6- همس پت میدیم گاه (برابری شب و روز) در سیصد و شصتمین روز سال، روز وهشتواش (آخرین روز سال)، در این گاه انسان آفریده شده است.

   مراسم گاهان بار زمان داد و دهش می باشد که توانگر و ناتوان با هم در این جشن ها شرکت می نمایند.

   بعد از بلاش اولین بار اردشیر بابکان سر سلسله ی ساسانیان به تَنسر وزیر و موبد دانشمند خود دستور گردآوری اوستا را د اد.

   پس از اردشیر، پسرش شاپور اول دستور داد که موبدان و دانشمندان آن زمان اوستای پراکنده ی بین مردم و همچنین قسمت هایی از اوستا را که در هندوستان و یونان وجود داشت جمع آوری کردند. ولی در زمان شاپور دوم مردم به درست بودن اوستای گردآوری شده شک کردند و گفت و گوهایی در این مورد درگرفت به این جهت شاپور دوم به «آذرباد مهراسپندان» دستور داد اوستا را مرور کرده، در صورت نیاز آن را تصحیح نماید.

   آذرباد این کار را انجام داد و اوستایی را در 21 بخش تنظیم نمود و بدین ترتیب اوستا ارزش و اهمیت خود را باز یافت.

   اشکانیان پس از سلوکیان فرمانروایی ایران را به دست گرفتند ولی شاهان این سلسله توجه زیادی به آیین زرتشتی نداشتند.

   فقط از بین آنها پادشاهی به نام وَلَخش یا بِلاش که شخصی با ایمان و علاقمند به دین زرتشت بود، دستور داد اوستا را گردآوری کردند. با این وجود نتوانستند اوستای کاملی تهیه نمایند.

     از سرگذشت اوستا بعد از گشتاسب تا هخامنشیان آگاهی در دست نیست، فقط می دانیم که بین شاهان هخامنشی اوستا دارای ارزش و اهمیت زیاد بود، تا آنجا که در این زمان دو نسخه بزرگ اوستا در دو مکان نگه داری می شد. یکی از این مکان ها «گنج شپیگان» در آزربایجان و دیگری در «دژنبشت» یا «دژنبشتک» در فارس که این دو نسخه به منزله ی سند برای اوستاهای دیگری که بین مردم وجود داشت بودند (علاوه بر دو نسخه فوق تعداد زیادی اوستا در دست موبدان و مردم وجود داشت).

   پابرجایی اوستا تا حمله ی اسکندر ادامه داشت، هنگامی که اسکندر به ایران حمله کرد دژنبشتک را که در فارس قرار داشت آتش زد و بدین ترتیب یک نسخه اوستا از بین رفت ولی نسخه ی دیگر آن که در گنج شپیگان وجود داشت به دست یونانیان افتاد و چون به ارزش آن پی بردند به دستور اسکندر آن را به یونانی ترجمه کردند.

   اوستای گنج شپیگان شامل ادبیات، نجوم، اصول دینی، قوانین اجتماعی، زمان، پزشکی، گیاه شناسی و بسیاری از علوم معروف آن دوره بود و پس از آنکه به دست یونانیان افتاد، یک باره یونان را به بالاترین درجات علمی آن زمان رساند و چنین ادعا کردند که این دانش ها همه از کار و اندیشه ی یونانی سرچشمه گرفته است. بدین ترتیب اوستای اصلی از بین رفت.

   پس از اسکندر جانشینان او با نام سلوکیان بر ایران فرمانروایی داشتند و طبیعی است که در این زمان قدمی برای گردآوری اوستا برداشته نشد.

   کتاب دینی ما زرتشتیان اوستا نام دارد که از قسمت های گوناگون به وجود آمده است. افسوس قسمت بیش تر این کتاب بزرگ بر اثر گذشت زمان و بروز حوادث گوناگون از بین رفته و اوستای امروز تنها قسمت کوچکی از اوستای اصلی است که با گذشت و فداکاری بیش از حد نیاکان مان به دست ما رسیده است.

   اوستای اصلی به وسیله ی اشو زرتشت در زمان فرمانروایی گشتاسب شاه گفته شده و به دستور او این گفتارها را روی دوازده هزار چرم گاو با طلا نوشته و در مکان های ویژه ای نگه داری می کردند. بخش بزرگی از اوستا را اشو زرتشت به زبان شعر گفته و مردم بسیاری آن ها را از بر داشته و به کودکان خود می آموختند.

برگرفته از کتاب بدانیم و سربلند باشیم